Sanat ve Din

Sanat doğası gereği zihin açan ve yabancılaştıran, dışarıdan bakmaya teşvik eden bir uğraşı olduğundan ve güçlü bir propaganda aracı olması sebebiyle hiçbir din hatta hiçbir otorite kendisine hizmet etmediği sürece sanata sıcak bakmaz ve sınırlayabildiği kadar sınırlar (ortaçağ skolastik dönem sanatı, ilahiler vb. gibi).
Avrupa reform ve rönesansı yaşarken Osmanlı kafeste hapsolmuş kuş gibi bir divan edebiyatına sahipti. Yani neyse... Kuzey Kore'de de yalnızca geleneksel kore müziği ve dansı dışında müzik ve dans yasak. Sovyetler birliği'nde de sanat açısından durum (daha kaliteli olmakla birlikte) çok da farklı değildi. Faşist İtalya ve Nazi Almanyası'nı da siz düşünün artık.
Sanat farklılık ve düşünme demektir. Yani herhangi bir semavi dinin istediklerinin tam tersi. Din mensupları da genelde pek hoşlanmazlar bu tip farklılıklardan. Siz inançlı bireyler olarak sanat düşmanı olmayabilirsiniz , hatta destekliyor da olabilirsiniz ama müslüman bir toplum organizmasına dönüştüğünüz anda, toplum refleks olarak sanat düşmanına dönüşecektir.
Sanat bilindiği üzere algılanan dünyanın ötesindeki başka olasılıkları keşfetme yoludur. Oysa müslüman dünyasındaki bazı zihniyetler, kendi bildiği gerçeklik dışındaki gerçekliklerle karşılaştıklarında ya da bunları duyduğunda ırzına geçiliyormuşcasına yada inancına hakaret ediliyormuş gibi rahatsız olur. Dogmalardan arınmamış bir zihinden sanatsal yaratıcılık beklenemez.
Batı sanatının özü tanrıya yaklaşma ve onun yaratımına sahip olabilmekle ilintilidir. Bu sebeple ehl-i sünnet kimseler batı sanatının özünü taşıyan işleri sevmez. Prometheus ateşine öykünmekle ortaya çıkmış paganik roman-yunan sanatı; heykel,resim, aşk musikisi, müslümanlar tarafından kültür dışına itilmiştir.
Picasso'dan bütün avrupa sanatçılarının kültürlerini ve bakışlarını yaratan, yani araplarda olmayan şey, bu ilk anadolu-odessa kültürüdür. ehl-i sünnet birisi, avrupa kültürünün dayandığı bu paganik (onlara göre putçu) medeniyetlerden; erken romadan, antik yunandan etkilenmiş ve oradan sarmallanarak oluşmuş her akıma karşıdır. Çünkü bu medeniyetler heykelcidir, çıplaklık sever, tanrıya yaklaşma hevesi görülür. (en alakasız eserde bile avrupalı sanatçının gayesi yaratıcılaşmaktır, picassoda dahil, işin özü bu) avrupa sanatında prometheus'un kültürü vardır; (insanı mükemmelleştirenin yine insan olduğunu ima eden sanat anlayışı)
Müslüman toprakların ve ehl-i sünnet'in yetiştiği ortam, bu tip işlere karşıdır.
Karşı kültürde yetişmiş birisi avrupa özünün ne olduğunu kavramakta sıkıntı çekebilir, gayet normal.
San'at kelimesi, arapça'da sana'a kökünden gelir. "yapılan, yapılmış şey" anlamında olduğundan  türkçe'ye "yapıt" diye geçirilmiştir.
Yani sanata karşı olmak, herhangi bir şey yapmaya karşı olmaktır. Çoğu kez, inançla örtüşmediği gerekçesiyle yaptırımların uygulandığını ve bunun islam dışı inançlarda da zaman zaman baş gösterdiğini biliyoruz. En basitinden bir görüntüyü tam taklit ederek yapılmış bir resim, o "varlığa" hakarettir. Yani
sanat doğada var mıdır yok mudur? Elbette vardır. Öyleyse doğada var olan sanatı Allah yaratmıştır. İnsanın bunun üzerine sanat yapması Allaha şirk koşmaktır. Evrendeki her şey tanrının bir yansımasıdır ve bu yansımanın bir kopyasını yapmak onun bozuk ya da hastalıklı ikizidir. Müslümanlar kutsallığın tasvirinin sadece yazılı ve sözlü yollarla yapılması gerektiğini düşünürler.
İslam toplumlarında doğru düzgün sivil mimari eser bile bulamazsınız. Yapılan mimari eserler de hepsi sultanların, halifelerin, devlet adamlarının güç gösterisi yapmak, gücünü garanti altına almak için yaptırdığı gösteriş eserleridir.




Sanat ve Din: İkilemler ve Sınırlamalar
Sanat, doğası gereği zihin açan, yabancılaştıran ve dışarıdan bakmaya teşvik eden bir uğraşıdır. Güçlü bir propaganda aracı olması sebebiyle, hiçbir din veya otorite kendisine hizmet etmediği sürece sanata sıcak bakmaz ve sınırlayabildiği kadar sınırlar. Ortaçağ skolastik dönem sanatı, ilahiler gibi örneklerde görüldüğü üzere, dinler sanatı genellikle kendi amaçlarına hizmet edecek şekilde kısıtlamıştır.

Tarihsel Bağlamda Sanat ve Din
Avrupa, reform ve Rönesans dönemlerini yaşarken, Osmanlı İmparatorluğu divan edebiyatı gibi daha kapalı ve sınırlı bir sanatsal ifade biçimiyle yetinmek zorunda kaldı. Kuzey Kore'de de yalnızca geleneksel Kore müziği ve dansı dışında müzik ve dans yasaktır. Sovyetler Birliği'nde de sanat açısından durum (daha kaliteli olmakla birlikte) çok da farklı değildi. Faşist İtalya ve Nazi Almanyası'nda sanat, devletin ideolojik amaçlarına hizmet etmeye zorlandı.

Sanat, farklılık ve düşünme demektir. Bu, herhangi bir semavi dinin istediklerinin tam tersidir. Din mensupları genellikle bu tip farklılıklardan hoşlanmazlar. İnançlı bireyler olarak sanat düşmanı olmayabilirsiniz, hatta sanatı destekliyor olabilirsiniz. Ancak, Müslüman bir toplum organizmasına dönüştüğünüz anda, toplum refleks olarak sanat düşmanına dönüşecektir. Sanat, algılanan dünyanın ötesindeki başka olasılıkları keşfetme yoludur. Oysa Müslüman dünyasındaki bazı zihniyetler, kendi bildikleri gerçeklik dışındaki gerçekliklerle karşılaştıklarında veya bunları duyduklarında rahatsız olur. Dogmalardan arınmamış bir zihinden sanatsal yaratıcılık beklenemez.

Batı ve Doğu Sanatının Temelleri
Batı sanatının özü, Tanrı'ya yaklaşma ve onun yaratımına sahip olabilmekle ilgilidir. Bu sebeple, ehl-i sünnet kimseler Batı sanatının özünü taşıyan işleri sevmezler. Prometheus ateşine öykünmekle ortaya çıkmış pagan Roma-Yunan sanatı; heykel, resim, aşk musikisi, Müslümanlar tarafından kültür dışına itilmiştir.

Batı sanatında Picasso'dan tüm Avrupa sanatçılarına kadar, kültürlerini ve bakışlarını yaratan şey, Araplarda olmayan ilk Anadolu-Odessa kültürüdür. Ehl-i sünnet birisi, Avrupa kültürünün dayandığı bu pagan medeniyetlerden; erken Roma'dan, antik Yunan'dan etkilenmiş ve oradan sarmalanarak oluşmuş her akıma karşıdır. Çünkü bu medeniyetler heykelcidir, çıplaklığı sever ve Tanrı'ya yaklaşma hevesi görülür. Avrupa sanatında Prometheus'un kültürü vardır; insanı mükemmelleştirenin yine insan olduğunu ima eden bir sanat anlayışı.

Müslüman toprakların ve ehl-i sünnet'in yetiştiği ortam, bu tip işlere karşıdır. Karşı kültürde yetişmiş birisi, Avrupa özünün ne olduğunu kavramakta sıkıntı çekebilir, bu gayet normaldir. "San'at" kelimesi, Arapça'da "sana'a" kökünden gelir. "Yapılan, yapılmış şey" anlamında olduğundan, Türkçe'ye "yapıt" olarak geçirilmiştir. Yani sanata karşı olmak, herhangi bir şey yapmaya karşı olmaktır.

Sanatın Kısıtlanması ve İnanç
Çoğu kez, sanat inançla örtüşmediği gerekçesiyle yaptırımlara maruz kalmıştır ve bu durum İslam dışı inançlarda da zaman zaman baş göstermiştir. En basitinden bir görüntüyü tam taklit ederek yapılmış bir resim, o "varlığa" hakaret olarak görülür. Sanat doğada var mıdır yok mudur? Elbette vardır. Öyleyse doğada var olan sanatı Allah yaratmıştır. İnsanın bunun üzerine sanat yapması Allah'a şirk koşmaktır. Evrendeki her şey Tanrı'nın bir yansımasıdır ve bu yansımanın bir kopyasını yapmak onun bozuk ya da hastalıklı ikizini yaratmaktır.

Müslümanlar, kutsallığın tasvirinin sadece yazılı ve sözlü yollarla yapılması gerektiğini düşünürler. İslam toplumlarında doğru düzgün sivil mimari eser bile bulamazsınız. Yapılan mimari eserlerin hepsi, sultanların, halifelerin, devlet adamlarının güç gösterisi yapmak, gücünü garanti altına almak için yaptırdığı gösteriş eserleridir.

Sonuç
Sanatın ve sanatçıların, dini ve otoriter baskılar karşısında zor durumda kalması, tarih boyunca sürekli tekrar eden bir olgudur. Sanat, insan zihninin özgürleşmesi ve dünyayı farklı bir perspektiften görebilmesi için önemli bir araçtır. Ancak, bu özgürlük, din ve otorite tarafından sınırlanmış ve baskı altına alınmıştır. Bu nedenle, sanatı desteklemek ve özgürlüğünü savunmak, insanlığın ilerlemesi ve düşünsel zenginliğinin korunması için hayati önem taşır.